“Trà Đạo Trung Quốc” hay còn gọi là văn hóa pha và uống trà ở Trung Quốc – một trường phái nổi tiếng khắp thế giới từ xưa đến nay.
Văn hóa trà đạo Trung Quốc có lịch sử lâu đời, nó không chỉ bao gồm các khía cạnh văn hóa vật chất mà còn bao hàm cả nền văn minh tinh thần sâu sắc. Văn hóa Trà đạo đã thâm nhập sâu vào triều đình và xã hội từ xa xưa, thâm nhập vào thơ ca, hội họa, thư pháp, tôn giáo và y học Trung Quốc.
Hàng nghìn năm nay, Trung Quốc không chỉ tích lũy được một khối lượng lớn văn hóa vật chất về trồng và sản xuất trà mà còn tích lũy văn hóa tinh thần về trà vô cùng sâu sắc. Đây là nét văn hóa Trà Đạo đặc sắc của Trung Quốc, thuộc phạm trù văn hóa học.
Ngay sau đây, hãy cùng Riba khám phá về những nét văn hóa độc đáo của Trà Đạo Trung Hoa nhé!
Nguồn gốc của trà đạo Trung Quốc
Nguồn gốc của trà
Trung Quốc là quê hương của trà, là quốc gia đầu tiên trên thế giới phát hiện ra cây trà và sau đó là trồng rồi sử dụng lá trà. Có thể coi Trung Quốc cũng là quốc gia bá chủ về trà đạo trên thế giới. Rất ít quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa trà đạo nhiều như Trung Quốc.
Nguồn gốc của cây trà có lịch sử ít nhất 60.000 đến 70.000 năm. Trà đã được con người phát hiện và sử dụng với lịch sử khoảng bốn, năm nghìn năm.
Việc sử dụng trà ban đầu được hình thành trong các hoạt động hái lượm hoang dã. Trong quá trình tiêu thụ “trà” lâu dài, người ta ngày càng chú ý nhiều hơn đến bản chất như một loại thuốc “thuốc” để trị một số bệnh của lá trà.
Nguồn gốc của trà đạo Trung Quốc
Có nhiều ý kiến khác nhau về thời điểm Trung Quốc bắt đầu uống trà, có một vài ghi chép chính thức về việc uống trà vào thời Tây Hán, nhưng cũng có những ghi chép về thời điểm bắt đầu uống trà là sớm hơn.
Trà cũng xuất hiện dưới nhiều hình thức văn hóa trong các triều đại Hán, Ngụy, Tấn , Nam và Bắc
Quá trình phát triển của trà đạo Trung Quốc
Giai đoạn thứ nhất, là vào thời Đường. Lúc bấy giờ Trung Quốc được xem là một đỉnh cao của nghệ thuật uống trà bánh.
Bộ sách “Trà kinh” của Lục Vũ đã được ra đời đúng vào thời điểm này. “Trà kinh” được xem là một bộ sách trà học đầu tiên trên thế giới và mở đầu cho nghệ thuật văn hóa uống trà của người Trung Quốc.
Giai đoạn thứ hai, là vào đời nhà Tống người dân đã chuyển từ trà bánh sang dùng loại trà bột. Tức là tán lá chè ra thành bột rồi khuấy cùng nước sôi. Ở giai đoạn này, mỗi tầng lớp sẽ có cách thưởng trà khác nhau.
Giai đoạn thứ ba, do ảnh hưởng của cuộc chiến xâm lược dưới sự cai trị của quân Nguyên, đến thế kỉ XIII văn hóa uống trà của thời đại trước đã bị tàn phá. Nghệ thuật trà đạo Trung Quốc cũng theo đó mà suy tàn.
Và phải cho đến thời nhà Minh thì văn hóa trà đạo Trung Quốc mới được phục hồi phần nào. Cũng chính trong thời kỳ này, trà ngâm tức là hình thức pha trà như này nay mới được định hình do Minh Thái Tổ nghĩ ra.
Hiệu quả của việc uống trà
Trà vừa có tác dụng giữ dáng, chữa bách bệnh, vừa mang ý nghĩa trân trọng, có thể vun đắp tình cảm. Trong trà có chứa một số chất chống oxy hóa nên rất tốt cho sức khỏe tim mạch và có khả năng ngăn ngừa một số bệnh liên quan đến tim mạch.
Ngoài ra, uống trà thường xuyên còn có khả năng cải thiện sức khỏe răng miệng, giảm mảng bám và nguy cơ sâu răng. Nguyên nhân là do trong trà có chứa fluoride, một chất có nhiều trong các loại kem đánh răng, nước súc miệng.
Ngoài ra trong văn hóa trà đạo Trung Hoa, thưởng trà chiêu đãi khách là hoạt động xã hội và giải trí tao nhã của người Trung Quốc, việc ngồi trong quán trà và tổ chức tiệc trà được coi là một trong số những hoạt động nghệ thuật uống trà của người Trung Quốc.
Văn hóa Trà Đạo Trung Quốc
Nghệ thuật trà đạo Trung Quốc
Nghệ thuật uống trà đóng một vai trò văn hóa quan trọng ở Trung Quốc. Nó truyền cảm hứng cho các bài thơ và bài hát. Tình yêu thương lẫn nhau của trà đã củng cố một tình bạn trọn đời. Trong nhiều thế kỷ, trà đạo và trà đạo đã giữ một vị trí đặc biệt trong trái tim và tâm trí của quý tộc, quan lại, trí thức và nhà thơ Trung Quốc.
Người Trung Quốc khi uống trà rất chú trọng đến chữ “vị”. “ Thưởng trà ” không chỉ là để phân biệt trà ngon hay dở mà nó còn mang ý nghĩa tôn kính, thưởng thức thú vui uống trà.
Sau một khoảng thời gian làm việc bận rộn, pha một ấm trà đặc, chọn một nơi tao nhã yên tĩnh rồi tự mình thưởng trà. Việc này vừa có thể giúp tiêu trừ mệt mỏi, giải trừ ưu phiền, sảng khoái tinh thần, nâng cao sức khỏe trí óc, vừa có thể nhâm nhi thưởng thức và thăng hoa trong thế giới tinh thần mà trà đem lại.
Không gian để pha trà thường bao gồm các đình viện, vườn cây, đồ đạc, bộ ấm trà và nhiều yếu tố khác. Uống trà cần sự yên tĩnh, trong lành, thoải mái và sạch sẽ.
Các khu vườn Trung Quốc nổi tiếng khắp thế giới với phong cảnh thích hợp để “thực hiện nghi lễ trà đạo”. Tận dụng vườn tược hay sông núi tự nhiên, dùng gỗ làm đình, ghế đẩu, dựng trà thất, tạo cho người ta cảm giác nên thơ, đẹp như tranh vẽ, vô cùng thích hợp để thưởng trà.
Hai khía cạnh trong văn hóa của trà
Theo nghĩa rộng, văn hóa trà được chia thành hai khía cạnh: Khoa học tự nhiên về trà và khoa học nhân văn về trà. Cuối cùng là đề cập đến tổng thể của cải vật chất và của cải tinh thần liên quan đến trà được tạo ra trong quá trình xã hội loài người và thực tiễn lịch sử.
Theo nghĩa hẹp , khoa học nhân văn về trà chủ yếu đề cập đến các chức năng tinh thần và xã hội của trà. Vì khoa học tự nhiên về trà đã hình thành một hệ thống nghiên cứu độc lập, nên văn hóa trà thường được nói đến chú trọng nhiều hơn vào khoa học nhân văn.
Cách pha trà đạo Trung Quốc có gì đặc biệt?
“Tĩnh lặng, hài hòa, trung thực” chính là những từ dùng để miêu tả cho nét văn hóa nghệ thuật trà đạo Trung Quốc.
Từ thời cổ đại, Trung Quốc đã vô cùng chú trọng đến việc pha trà. Và theo thời gian, người dân Trung Hoa đã tích lũy được vô vàn kinh nghiệm phong phú. Để pha trà ngon, người ta phải hiểu rõ đặc tính của các loại trà và nắm vững kỹ thuật pha trà khoa học để có thể thể hiện hết chất lượng vốn có của trà.
Muốn pha được một ấm trà thanh mát, trọn vị thơm ngon như ý thì người pha trà bắt buộc phải có cái tâm. “Tâm” được thể hiện ở từng công đoạn pha trà từ chuẩn bị nguyên liệu cho đến pha chế, người pha cần phải thật sự tâm huyết để có được một ấm trà ngon trọn vị và người thưởng trà sẽ cảm nhận được sự tinh tế và thanh mát trong từng ngụm trà.
Khi cái tâm của người pha trà đạo không tĩnh họ sẽ pha ra chén trà thiếu mất đi sự tinh tế và chỉn chu. Vì vậy, trong lòng phải sáng tỏ không có vướng bận chuyện gì và phải thật tĩnh lặng thì mới pha tách trà thanh khiết nhất.
Trà đạo Trung Quốc được coi là một trạng thái đỉnh cao của hư không và là thước để đo độ tĩnh tâm. Tâm tĩnh thì thưởng trà mới ngon.
Lễ nghi thưởng trà trong văn hóa trà đạo Trung Quốc
Dụng cụ thưởng trà phải sạch sẽ
Để pha được một chén trà ngon thì trước tiên dụng cụ pha trà cần phải sạch. Dụng cụ pha trà sạch sẽ không chỉ giúp nhìn cho chén trà ngon hơn, đảm bảo an toàn vệ sinh mà nó còn là một việc quan trọng trong thể hiện sự tôn trọng người thưởng thức chén trà đó.
Lượng nước pha trà phải vừa đủ
Không nên bỏ quá nhiều nước pha trà sẽ làm cho trà bị loãng nên pha vừa đủ lượng nước so với lượng trà bỏ vào để đảm bảo hương vị trà sẽ nguyên vẹn, đậm đà thơm ngon. Hay có cách khác khi khách đến thưởng thức trà đạo gia chủ có thể hỏi xem khách muốn dùng trà đậm vị hay vừa để cho lượng nước pha trà phù hợp.
Đối với trà có cùng chất lượng, nếu nguồn nước được sử dụng khác nhau, bộ đồ trà khác nhau hoặc kỹ thuật pha trà khác nhau, nước trà được tạo ra cũng sẽ có tác dụng khác nhau. Do vậy, trong văn hóa trà đạo Trung Quốc, nước pha trà đóng một vai trò vô cùng quan trọng.
Bưng trà phải đúng cách
Dựa theo thói quen của văn hóa uống trà của người Trung Quốc, khi bưng trà cần phải bưng hai tay nó thể hiện sự tôn trọng với khách. Khi bưng trà cần phải cẩn thận và chú ý để không làm đổ trà tránh gây bỏng.
Thêm trà phải kịp lúc
Khi ly trà của khách cần thêm nước thì gia chủ cần rót thêm nước trà cho khách, thứ tự khi thêm nước trà đó là khách của gia chủ trước sau đó mới tới gia chủ cũng như ưu tiên người lớn trước rồi mới tới người nhỏ.
Nghệ thuật trà đạo Công Phu ở Triều Châu
Nghệ thuật trà Trung Quốc có danh tiếng cao trên thế giới, và nó đã được du nhập vào Nhật Bản từ thời nhà Đường, hình thành nên nghi lễ trà đạo Nhật Bản . Lễ Sencha ở Nhật Bản và trà đạo ở Đài Loan đều bắt nguồn từ trà Công Phu ở Triều Châu, Quảng Đông, Trung Quốc.
Nghệ thuật trà công phu Triều Châu là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, là phong tục uống trà truyền thống độc đáo ở khu vực Triều Sơn, tỉnh Quảng Đông, là một phần quan trọng của văn hóa trà đạo Triều Sơn và cũng là đại diện tiêu biểu nhất của nghệ thuật trà Trung Quốc.
Trà công phu Triều Châu rất phổ biến ở địa phương. Người dân Triều Châu dùng trà để gặp gỡ và kết giao bạn bè. Dù ở nơi công cộng hay trong nhà của người dân, hay trong bất kỳ ngôi làng ven đường hay cửa hàng, nhà máy nào, mọi người đều nghĩ về thú vui khi pha trà.
Lúc này, thưởng trà không chỉ để giải khát mà còn là để kết nối tình cảm, trao đổi thông tin, trò chuyện giải trí hay đàm phán thương mại… Vì vậy mới có câu nói trà công phu Triều Châu chứa đựng nội hàm văn hóa phong phú.
Trà Công Phu Triều Châu là trà đạo tiêu biểu nhất trong văn hóa trà truyền thống cổ đại của Trung Quốc và được coi là nghi thức tốt đẹp nhất thể hiện lòng hiếu khách ở Triều Sơn.
Điều này không chỉ bởi vì trà có tác dụng bảo vệ sức khỏe trên nhiều phương diện, mà còn bởi vì trà có quan niệm nghệ thuật “chiêu đãi quý nhân, thanh lọc cơ thể” từ xa xưa.
Uống trà Công phu là một trong những việc phổ biến nhất trong cuộc sống hàng ngày của người Triều Sơn ở Quảng Đông, sau bữa ăn, khi có khách đến thăm, hoặc khi bạn bè gặp nhau, họ luôn đi kèm với một bình trà.
Văn hóa Trà Đạo Trung Quốc trong xã hội hiện nay
Dần dần, sự phát triển của văn minh vật chất và văn minh tinh thần đã thổi vào văn hóa trà đạo Trung Quốc một nội hàm mới và sức sống mới. Nhờ đó mà nội hàm và biểu hiện của văn hóa trà đạo Trung Quốc không ngừng được mở rộng, đổi mới và phát triển.
Trong thời đại mới, văn hóa trà đã hội nhập với khoa học kỹ thuật hiện đại, phương tiện truyền thông hiện đại và bản chất của kinh tế thị trường, giúp cho giá trị của văn hóa trà càng thêm ý nghĩa, vai trò của nó trong xã hội hiện đại cũng ngày càng được đề cao.
Nhận thức về giá trị cốt lõi mà trà mang lại, việc thiết lập và giao lưu quốc tế đối với Trà Đạo Trung Quốc ngày càng trở nên thường xuyên hơn.
Trong thời đại mới, thông qua các phương thức và hình thức truyền thông, văn hóa trà đạo Trung Quốc đã được phát triển lên một quy mô lớn, và được hiện đại hóa, xã hội hóa và quốc tế hóa hơn. Qua đó mà ý nghĩa của trà đạo Trung Quốc mở rộng nhanh chóng, và ảnh hưởng của nó cũng được mở rộng hơn, thu hút sự chú ý trên toàn thế giới.
Vừa rồi, chúng mình đã đưa các bạn đến với không gian thanh tịnh của trà. Hi vọng rằng đây sẽ là những thông tin hữu ích đối với các bạn.
Và cuối cùng, đừng quên dành tặng Riba 1 like và share nếu thấy bài viết hay và hữu ích nhé!
